otelenebilir, güveçte kaşar ile mükemmel bir ikili oluşturabilir, salatası damakları şenlendirir ve soslara lezzet verir! İşte bu harika malzemenin hem yenilebilir hem de görünce hemen uzaklaşılması gereken zararlı çeşitlerinin olduğunu bilmeyen yoktur. Marketlerde ya da pazarlarda gördüğümüz mantar çeşitlerini elbette tanıyoruz ve keyifle tüketiyor, peki ya farklı türler hakkında bilgi sahibi misiniz? Eğer ben sadece kültür mantarını tanırım, gerisine biraz mesafeli davranırım diyorsanız yazımız sizin için! Şimdi mantar çeşitleri nelerdir bir göz atalım…

Yenilebilir Mantar Çeşitleri

Marketlerde ve pazarlarda sıkça karşılaştığımız yenilebilir mantar çeşitlerinin isimleri işte burada! Bazıları kolayca satın alınabiliyorken bazıları da pahalı mantar çeşitlerindendir. Anlatması bizden, damak zevkinize uygun olanı seçip tariflerinizde kullanmak sizden!

1. Kültür Mantarı

Kültür mantarı, aslında tarımı yapılan ve çiftçiler tarafından yetiştirilen mantarların tümünü kapsayan bir terim. Ülkemizde en yaygın üretilen ve tüketilen kültür mantarı çeşidi Agaricus bisporus’tur. Toprağın üstünde beyaz bir sapı ve şapkası oluşan bu tür, mantarlı tariflerin büyük çoğunluğunda kullanılan ve en kolay bulunan türdür.

2. İstiridye Mantarı

İstiridye mantarı da kültür mantarı gibi marketlerde ve pazarlarda kolayca bulunan mantar çeşitlerinden biridir. Latince ismi Pleurotus ostreatus olan istiridye mantarı kış mevsimi geldiğinde geniş yapraklı ağaç köklerinin dibinde görünmeye başlar. Dünya genelinde en fazla yetiştirilen ikinci mantar çeşidi olan bu türün, yelpaze gibi büyük bir şapkası vardır. Mangalda mantar pişirmek istiyorsanız en uygun mantar çeşidi olan istiridye mantarının sert ve kalın bir dokusu vardır. Biber ve soğanla harika bir sote de hazırlayabilirsiniz!

3. Kuzu Göbeği

Delikli şapkası, karakteristik görünümü ve rengi sayesinde, kolaylıkla diğer mantar çeşitlerinden ayırt edilebilen kuzu göbeği, genelde İlkbahar aylarında yetişir. Ancak mantar çeşitleri isimleri açısından kimi zaman yanıltıcı olabiliyor. Çünkü, halk arasında kuzu göbeği ebesi olarak adlandırılan ve ülkemizde yaygın olarak yetişen Gyromitra esculenta ise zehirli olması nedeniyle uzak durulması gereken bir mantar çeşidi.

4. Trüf Mantarı

Ülkemizde domalan olarak da bilinen trüf mantarı, dünyanın en değerli mantar çeşitleri arasındadır. Hatta siyah rengi ve değerinin yüksek olmasından dolayı, trüf mantarı kara elmas olarak da adlandırılıyor. Kokusu ve yoğun aroması ile oldukça karakteristik bir lezzete sahiptir. 120 kadar alt mantar çeşidi olan trüf, tıpkı keme mantarı da toprağın altında yetişiyor.

5. Keme Mantarı

Keme mantarı, tamamen yer altında yetişen mantar çeşitlerindendir. Büyüdükçe toprak yüzeyinde çatlaklar oluşturması sayesinde kolayca fark edilir. Keme mantarı, kültür mantarı ile yapılan çoğu yemekte alternatif olarak kullanılabiliyor. Tadı patatese benzeyen keme mantarı şekli itibarıyla trüf mantarını andırdığı için, çöl trüfü olarak da adlandırılabiliyor.

6. Şitake Mantarı

Ülkemizde Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yetiştirilen şitake mantarı, Uzak Doğu ülkelerinde bilinen ve sevilen mantar çeşitlerindendir. Türkiye'de kara orman mantarı olarak da bilinen şitake mantarı, oldukça da pahalıdır. Trüf mantarları gibi yüksek fiyatlarla satılır.

7. Kanlıca Mantarı

Daha çok Batı Karadeniz'de yaygın olarak yetişen bir mantar çeşididir. Kanlıca mantarı, çam mantarı ya da çıntar olarak da adlandırılır. Yine mangalda mantar yapımı için oldukça uygun bir türdür. Değerli mantar çeşitlerinden olan Kanlıca mantarını kullanarak birbirinden tarifler ortaya çıkarabilirsiniz!

8. Tirmit Mantarı

Tirmit mantarı, 5-15 santimetre çapında bir şapkaya sahiptir. Erken dönemde şapkası yarım ay şeklindeyken, olgunlaştıkça dalgalı bir şekil alır. Tirmit mantarının sütü toplarken elinize bulaşırsa, biraz zor çıktığını unutmayın! Genellikle kavurması yapılan tirmit mantarı fazla olgunlaştıysa, kullanmadan önce haşlamakta fayda vardır.

9. Ayı Mantarı

Porçini, yani ülkemizde bilindiği şekliyle ayı mantarı ya da çörek mantarının rengi kahverengi ve kızıl tonlarındadır. Yaz ve sonbahar mevsiminde toplanan bu mantar çeşidini pek çok tarifte rahatlıkla kullanabilirsiniz. Çorbalarda ya da sotelerde harika olan porçini mantarının kurusu da yemeklere aroma katmak için kullanılıyor.

10. Sığır Dili Mantarı

Parlak bir yüzeye ve etli bir gövdesi, hoş kokusu ve şapkasının altındaki dikencikleriyle dikkat çeken sığır dili mantarı, genelde Temmuz - Kasım arasında görülür. Uzun süre tazeliğini koruyabilen ve oldukça lezzetli olan sığır dili mantarının temizlenmesi biraz zahmetlidir. Genel olarak mantar nasıl temizlenir öğrenmek için yazımıza da göz atabilirsiniz.

11. Yumurta Mantarı

Genelde Mayıs ve Kasım ayları arasında yetişen yumurta mantarı, kaz ayağı ve tavuk mantarı isimleriyle de biliniyor. Popüler mantar çeşitleri arasında yer alan bu tür, fındık ve baharat aromalarıyla yemeklere karakteristik bir tat katar.

12. Biftek Mantarı

Çiğ biftek renginde olması ve kesildiğinde kırmızı bir sıvının akmasından dolayı, biftek mantarı olarak bilinir. Yenilebilen mantar çeşitleri arasında en leziz olanlardandır. Tadı biraz ekşimsi olsa da yemeklere oldukça farklı bir aroma verir. Daha çok çınar ve kestane ağaçlarında görülür, Mersin ve çevresinde yetişir.

13. İmparator Mantarı

Sezar mantarı olarak da bilinen imparator mantarı, eski Roma döneminden beri insanlar tüketilen mantar çeşitlerinden. Oldukça keskin bir aromaya sahip olan imparator mantarı, genellikle Yaz aylarının sonlarında yetişir ve meşe, ıhlamur, kestane ormanlarında sık rastlanır. Ayrıca, imparator mantarının bulunduğu familyada zehirli mantar çeşitleri de olduğu için dikkatli davranmakta fayda vardır.

14. Borazan Mantarı

Koyu rengiyle ve şekliyle ayrılan diğer mantar çeşitlerinden farklı olan trompet mantarı, hem lezzetli hem de pahalı bir mantar çeşididir. Familyasında zehirli mantarlar da olduğu için emin olmadan tüketmemekte fayda vardır. Ülkemizde Ege bölgesinde rastlanılan borazan mantarı, sebzeli sotelerde kullanılabilir.

Dağ Mantarı Çeşitleri

Dağ mantarları, iklim şartları ve doğal ortam koşulları ile kendiliğinden yetişen mantar çeşitlerindendir. Dağ mantarlarının hepsi yenilebilir olmadığı için tüketirken dikkat etmekte fayda vardır. Ağaç gövdelerinde yetişebildikleri gibi, toprak üzerinde de görülebilirler. Tarımı yapılan kültür mantarı dışında aslında tüm mantar çeşitleri kendiliğinden de yetişebildiği için dağ mantarı olarak anılır.

Değerli Mantar Çeşitleri

Dünya genelinde yaklaşık 10 kadar değerli mantar çeşidi vardır. Bunlardan üçü, yani trüf, şitake ve porçini mantarı ülkemizde de yetiştirilmektedir. Diğerleri ise; yartsa gunbu, Avrupa beyaz trüfü, matsutake, morels, chanterelles, enoki, lion’s mane, kalahari trüfüdür.

Hangi Mantar Yenmez?

Bilindiği gibi zehirli mantar çeşitleri yenmez, ölümcül etkilere varan sağlık problemlerine neden oldukları için onları tanımak ve uzak durmak gereklidir. Bir mantar çeşidinin zehirli olup olmadığını anlamak için uzman bilgisi gereklidir. Şu renk mantarlar yenir ya da şu şekilli mantarlar yenmez gibi bir genelleme yapmak söz konusu değildir. Bu yüzden doğadan kendiniz topladığınız ama bilmediğiniz ya da emin olamadığınız mantar çeşitlerini tüketmemek her zaman faydalı olacaktır.

Mantar Pişirme Teknikleri

Mantar aslında tüm pişirme tekniklerine uyum gösterebilir. Bizim mutfağımızda özellikle sotesi ya da kavurması yaygın olan mantar ızgarada da çok leziz bir aromaya sahip olmaktadır. Mantar pişirme çeşitleri arasında haşlama da yer alır, özellikle yukarıda tirmit mantarının bazı durumlarda haşlama yapılabileceğinden bahsetmiştik. Mantar, bir ana yemek malzemesi olduğu gibi leziz soslarda da sıkça kendini gösterir. Kremalı ya da farklı aromalı sosların içinde de mantarı pişirmek mümkündür.