Zeytin, hem ağacı hem de meyvesiyle dünyanın en eski besin kaynaklarından biri olarak biliniyor. Akdeniz, Orta Doğu ve Afrika’nın bazı bölgelerinde tarihteki ilk zeytin ağaçlarına rastlanırken, bu ağaçlar yüzyıllar içerisinde diğer kıtalara da yayılıyor. En iyi verimin Akdeniz ikliminden alınmasından ötürü daha çok Yunanistan, Türkiye, İtalya ve İspanya gibi ülkelerde üretimi ve tüketimi yapılan zeytinlerin, yine bu bölgelerde yağları da üretiliyor. Ve tabii haliyle bu toprakların geleneksel tariflerinde de bolca zeytin ve zeytinyağına rastlanıyor.

İlk bitkisel yağ olarak bilinen zeytinyağı, neolitik insanların ilk yemek denemelerinin de temellerini oluşturuyor. Aynı zamanda zeytin, ezilerek yağı çıkarılan ilk meyvelerden de biri sayılıyor. Milattan önce 8. yüzyılda zeytin ağaçlarının yaygınlaşmasıyla sofraların vazgeçilmez meyvesi olan zeytin, yıllar içinde pek çok çeşide ve forma kavuşuyor. Yeşil ve sonrasında siyah olan zeytinlerden; ezme, çekme ve sıkma yöntemleriyle farklı malzemeler üretiliyor. Farklı asit oranlarına göre kimi zeytinler doğrudan yemeye uygun görülürken, kimileri de yağa dönüştürülüp, kalan posası ezmesine çevriliyor.

Çekirdeğinden yaprağına kadar meyvenin tamamının kullanılabiliyor olması, insanlığın zeytine atfettiği değerin başka bir karşılığı. Zeytin ağacı da aynı şekilde, binlerce yıllık dayanıklılığı, bakım kolaylığı ve meyve verimliliği sebebiyle çiftçilerin en çok tercih ettiği ağaç türlerinden biri. Nitekim bizim ülkemizde de Ege Bölgesi, zeytin çeşitliliği ve teknolojileri açısından dünyadaki en gelişmiş noktalardan biri sayılıyor.

Arşivler, zeytin ağacının izine ilk defa Halep’in Ebla bölgesinde rastlıyor. Bu bölgede o dönem zeytinler daha çok meyve olarak tüketilirken, daha sonra zeytinyağının üretilmesiyle hem mutfaklarda hem de diğer alanlarda kullanılmaya başlanıyor. Sabun, ilaç ve yağ lambalarında kullanılan zeytinyağı, dini ritüellerde de temel bir işlev görüyor. Yunan mitolojilerinde tanrıların saçlarında ve kıyafetlerinde barışı simgeleyen zeytin yaprakları, yine aynı dönemde iyileştirici güce sahip olduğu inancını da buradan alıyor.

Dünyada bilinen en eski zeytin ağacı Hırvatistan’nın Brioni adasında yer alıyor. Uzmanlar bu ağacın 1.600 yıllık olduğunu söylüyor. Türkiye’deyse 1.800 yaşındaki zeytin ağacı dünyanın en yaşlı ağaçlarından biri olarak Seferihisar Teos Antik Kenti’nde koruma altında.